Fel eglurir Nico Maciafeli, mae’r ddynol natur yn geidwadol ag yn amheus o drefn newydd ddiarth yn erbyn hen drefn gyfarwydd. Mae hyn yn arbennig o wir ar gyfer cyfundrefnau ariannol, yn enwedig mewn carchar dair canrif oed Punt y Banc yn Lloegr
Darogan y Dyfodol – Trafod Tebygolrwyddau a’r Gêm o Undebau
Bydd Rhan Dau o’r traethawd yn ymgeisio darogan y dyfodol, gan drafod brasluniau o’r gwahanol ddewisiadau sydd yna ar gyfer dyfodol Cymru fel Gwlad Annibynnol, a beth yw’r tebygolrwydd dros hyn ddigwydd, fydd o leiaf yn gymorth er mwyn rheoli pethau llai tebygol allan, yn ogystal a rheoli pethau fwy tebygol i fewn.
Dewis 1: Gadael Undeb Prydain ag ymuno efo’r Undwb Ewropeaidd a’r Ewro
Dyma’r opsiwn lleiaf tebygol, oherwydd fod Cymru (o fewn Undeb Prydain) wedi pleidleisio i adael yr Undeb Ewropeaidd yn 2016, ag i ail ymuno efo’r UE byddai rhaid i Gymru dderbyn annibyniaeth oddi wrth Undeb Prydain gyntaf, sydd yn edrych yn anhebygol iawn yn bresennol. Yn ogystal, roedd Pleidlais Brexit yn oddeutu 50% o ran aros a 50% dros adael, felly hyd yn oed mewn Refferendwm yn y dyfodol, byddai’r tebygolrwydd o ymuno efo’r UE yn hanner y cant, ag yn gyrru rhwygiadau clîr a rhyfel cartref (llenyddol yn fwy na llythrennol) i lawr canol poblogaeth Cymru.
Ymgyrch Cadw’r Bunt – er gwaethaf ymdrechion y Blaid Lafur Newydd a’i ddadeni ewro-addolwr i swyno Prydain fewn i’r Ewro ag undeb ariannol gyfandirol ar ddechrau’r Mileniwm newydd, ychydig iawn o ddifrifwch a gafodd y syniad ar lawr gwlad (ffynhonell)
Hyd yn oed yn llai tebygol nag ail ymuno efo’r Undeb Ewropeaidd, fyddai ymuno am y tro cyntaf efo’r Ewro. Fel a sonwyd yn Rhan Un mae’r Bunt yn rhan hanesyddol o arian Cymru ers dros fileniwm, ag yn enwedig ers sefydlu’r Banc yn Lloegr mae’r Bunt yn sylfaen ar gyfer masnach Prydain a Chymru, ag er mwyn ariannu dyledion Llywodraeth Prydain. Er gorau yr ewyllys ag effeithiol y propaganda allan o’r Blaid Lafur Newydd dros fabwysiadu arian y Cyfandir ag uno’n llawn efo Ewrop, arian yw’r elfen fwyaf hanfodol o fewn cymdeithas a’r Bunt ydi’r gyfundrefn gyfrifo rydym i gyd yn ddibynnol arni heddiw, yn cynhyrchu iddi ag yn defnyddio ynddi, yn gwerthu llafur neu gynnyrch er mwyn prynu llafur neu gynnyrch, ag yn storio ein gwerth personol ar gyfer dyfodol sy’n ansicr. Byddai ymuno efo arian a chyfundrefn gyfrifo newydd felly, wastad yn fwy ansicr a pheryglus i ddinistrio gwerth personol a chenedlaethol nag aros efo’r cyfarwydd a’r arferol. Yn wir, mae Safon Bunt y Banc yn Lloegr bellach yn dros dair canrif oed, gyda chadernid hanesyddol ym meddylfryd poblogaeth Prydain a Chymru, ar gyfer medru byw heddiw ond yn bwysicach ar gyfer cynhyrchu a chynilo mewn arian weddol sefydlog ar gyfer y dyfodol. Dim ond am y rheswm yma, buasai unriw ymgyrch gan Lywodraeth Cymru annibynnol newydd i geisio gorfodi Cymru i fabwysiadu’r Ewro yn arwain at Ryfel Cartref a dinistr gwerth ar raddfa enfawr, fyddai’n plygu’r llywodraeth i’w liniau, cyn sôn am y ffaith nad oes yna unrhyw isadeiledd ariannol neu fancio gan Gymru heddiw, rydym yn hollol ddibynnol ar gyfundrefn ariannol a banciau stryd fawr sydd a’u pencadlysoedd ym milltir sgwâr Dinas Llundain.
Mae diweithdra ag anobaith ymysg yr ieuanc yn llethu gwledydd y De, wrth i’w diwydiannau a’u swyddi ddiflannu tua’r Gogledd yng ngharchar ariannol yr Ewro. Dyma fyddai ffawd Cymru ar ymylon Ewrop, sydd er cymhariaeth efo 14.1% o’r ieuanc yn ddiwaith yn ôl ystadegau diweddar (ffynhonell)
I ymhelaethu ar y syniad o’r Ewro yn buddiannu Cymru dros gadw’r Bunt, mae Effaith Cantillon yn perthyn i’r Ewro yn ogystal a’r Bunt. Er gwaethaf yr anghydraddoldeb mae’r Bunt yn ei gynhyrchu rhwng Llundain fel y derbynwr ariannol cyntaf a gweddill y wlad fel y derbynwyr olaf, mae hi’n Undeb fach o’i chymharu â Chyfandir Ewrop a’r ugain gwlad swyddogol sydd yn yr Ewro heddiw, a gyda anghydraddoldeb hyd yn oed fwy eithafol rhwng Gogledd y Cyfandir (sy’n cynnwys Ffrancffwrt fel lleoliad Banc Canolog Ewrop a Brwsel fel lleoliad y Comisiwn) a chynhyrchwyr mwyaf yr UE, a De’r Cyfandir ar y cyfan yn ddefnyddwyr a’r dyledwyr. Mae natur yr Ewro fel un arian Cyfandirol yn trin economïau’r ugain aelod yn gyfystyr, er gwahaniaethau anferthol rhwng cynhyrchedd yr economïau, oedd yn yr hen dyddiau yn medru cael ei ddatrys drwy ugain arian gwladol yn cryfhau ag yn gwanhau yn erbyn ei gilydd, yn ddibynnol ar elw neu golledion masnachol. Yn yr ystyr hwn roedd rhedeg arian gwan a dibrisio yn erbyn arian cryf y Gogledd yn gadael i wledydd y De gynnal eu cystadleurwydd drwy wneud allforion (a chynhyrchu gartref) yn rhatach a mewnforion (a chynnyrch estron) yn ddrytach, ond o fewn yr Ewro mae hyn ym amhosib. Mae hi’n anochel felly bydd diweithdra yng ngwledydd y De yn cynyddu wrth i’w ddiwydiannau ddiflannu, yn bennaf i’r Almaen a’r Iseldiroedd ag economïau fwy cynhyrchiol a pheiriannol y Gogledd. Drwy aros allan o’r Ewro a chadw’r Bunt, mae Prydain wedi medru dianc y gwaethaf o undod ddinistriol arian cyfandirol.
Er y colledion masnachol enbyd mae Senedd Llundain yn dewis eu rhedeg efo’r Undeb Ewropeaidd, mae gan Brydain o leiaf un mecanwaith i leddfu’r gwasgedd a chystadlu’n fwy effeithiol, drwy ddibrisio’r Bunt yn erbyn yr Ewro (ffynhonell)
I gau pen y mwdwl ar y Gêm o Undebau, mae’r ffaith fod Undeb Prydain a’r Bunt bellach yn 317 mlwydd oed a fod yr Undeb Ewropeaidd ddim ond o gwmpas ers 1993 a Chytundeb Maastricht, a’r Ewro ddim ond yn bodoli ers y Cyntaf o Ionawr 2002, yn gwneud Prydain yn Undeb llawer cryfach a chyfun nag Undeb y Cyfandir. Yn nunlle mae hyn yn eglurach nag yn y gyfundrefn ariannol, sy’n cael ei gefnu gan ddyledion Gwladol Prydain, y Trysorlysiau a’r farchnad Gilts, ag yn hynny o beth mae dyledion Prydain yn gyfun rhwng y bedair gwlad, ag o fewn un Trysorlys. Mae Ewrop ar y llaw arall efo Banc Canolog ag Undeb Ariannol, ond yn wahanol i Brydain mae dyledion yr Ewro wedi eu rhannu rhwng 20 o drysorlysiau yr aelodau, ag er yr holl glebran dros Oes yr Ewro am Undeb Gyllidol a chanoli’r dyledion drwy gyhoeddi EwroBonds, mae sector fancio Ewrop yn eistedd ar gasgliad o ddyledion gwahanol wledydd, gan fwyaf Bunds yr Almaen, ond hefyd OAT Ffrainc a BTP yr Eidal. Oherwydd fod gwahaniaethau rhwng cyfraddau llôg a graddfa gredyd ag ymddiried y dyledion gwladol yma, mewn adegau o greisus mae Undeb yr Ewro yn gwegian oherwydd y seiliau rhanedig a gwendidau economïau yr Eidal a Ffrainc, o’i gymharu a chryfder economi yr Almaen. Yn wir, y pris roedd yn rhaid i’r Almaen ei dalu ar delerau Ffrainc am Aduniad yr Almaen wedi dymchwel yr Undeb Sofietaidd, oedd gwaredu’r Deutsche Mark a mabwysiadu’r Ewro ag Undeb Ariannol, ond yr Almaen sydd hefyd wedi gwthio fwyaf yn erbyn unrhyw Undeb Gyllid, rhag bod dyledion gweddill Ewrop yn gorfod cael ei ysgwyddo ganddynt.
Mae Banc Canolog Ewrop yn cadw balans Targed 2 rhwng masnach ei gwledydd mewnol, ag mae’r ffigyrau’n dyfrio’r llygaid. Does dim posib i’r Eidal, Sbaen, Groeg a Ffrainc dalu eu dyledion masnachol yn ôl i’r Almaen, Lwcsembwrg, yr Iseldiroedd ag Iwerddon (ffynhonell)
Fe ddaw’r Ewro i ben pryd bynnag mae’r Almaen fel ffatri a gwlad mwya bŵerus y Cyfandir yn penderfynu mae digon yw digon, na fydd dim Undeb Gyllid nag Undeb Ddyledion, ag ei bod yn amser dod ag arbrawf yr Ewro i ben. Bydd hyn yn debygol yn golygu unai Gwledydd y Gogledd yn torri ffwrdd i greu Undeb llai gydag arian cryfach gan adael Gwledydd y De mewn Undeb ar arian gwanach, neu bydd Ewrop yn dychwelyd i arian gwladol unwaith eto, fyddai’n cywiro holl gamgymeriadau a’r anghydbwyseddau’n deillio o Arian Cyfandirol. Mae cyfyngiadau diweddar Llys Cyfansoddiadol yr Almaen ar ariannu Llywodraeth yr Almaen yn engraifft cynnar o wrthryfel yn erbyn cynyddu dyledion ar ddec y Titanic.
Tebygolrwydd Dewis 1 ar gyfer Annibyniaeth Cymru: Dim Tebygolrwydd
Dewis 2: Gadael Undeb Prydain a Chreu Arian Newydd (Punt Gymreig)
Fformiwla Barnett ar gyfer ail-ddarparu trethi Prydain sy’n llifo fewn i Drysorlys Llundain, allan fel gwariant cyhoeddus i weddill yr Undeb (ffynhonell)
Fel mae dyfodol yr Undeb Ewropeaidd yn dibynnu ar barhâd yr Almaen fel y wlad fwyaf gynhyrchiol yn rhedeg yr elwon masnachol mwyaf, mae Undeb Prydain yn dibynnu ar barhâd Lloegr fel y wlad fwyaf gynhyrchiol yn rhedeg ei elw masnachol efo colledion masnachol gweddill Prydain, fel mae Fformiwla Barnett yn ei awgrymu. Yn wir, fel mae’r awdur wedi cysidro’r Almaen fel holltwr yr UE, hefyd yn credu mae Lloegr fyddai yn hwyr neu’n hwyrach yn diddymu’r Deyrnas Unedig, am nifer o resymau.
Mae diddymu’r Undeb yn mynd i gymeryd Deddf Seneddol, felly pwy sy’n mynd i reoli’r broses efo 533 Etholaeth allan o 650?! (ffynhonell)
Y rheswm mwyaf amlwg ydi grym Seneddol Lloegr o’i gymharu a gweddill y gwledydd Celtaidd ag aelodau Undeb Prydain, ag i wneud hyn mor eglur a phosib roedd Deddfau Uno 1535 a 1542 yn Ddeddfau Seneddol, fel roedd Deddfau Uno 1707 yn Ddeddfau Seneddol. Hefyd yn engraifft Iwerddon a thorri ymaith Gwladwriaeth Rydd Iwerddon yn 1922 mewn cytundeb efo Llywodraeth David Lloyd George, yn swyddogol drwy Ddeddf Seneddol 1922. Mae ganddom hefyd un achos diweddar i drawo goleuni ar y broses o hollti Undeb Prydain, i’w astudio mewn fwy o fanyldeb.
Mae Refferendwm Annibyniaeth 2014 yn rhoi achos diddorol iawn o drefniant pe bai Senedd Lloegr byth yn cytuno i ymadawiad, pan gytunodd Dafydd Camdrwyn fel Prif Weinidog Senedd Llundain, i alwadau Senedd yr Alban am Refferendwm. Drwy Goron Elisabeth yr Ail, bu gorchymun i drosglwyddo pŵerau dros dro i Senedd yr Alban i gynnal y Refferendwm, gyda’r cwestiwn “Ddyliau’r Alban fod yn Wlad Annibynnol?”, ag addawodd Llywodraeth Prydain y byddai mwyafrif syml o blaid “Ie” yn ddigon i’r Alban ddod yn wlad annibynnol, wedi cyfnod o gyd-drafod.
Dafydd Camdrwyn, Holltwr Undebau? – Canlyniad llawer agosach nag oedd Senedd Llundain wedi ei ddisgwyl efallai, ond fe bleidleisiodd yr Alban yn erbyn Annibyniaeth. Yn amlwg doedd Camdrwyn na Seneddwyr Llundain yn disgwyl i Brydain bleidleisio mewn Refferendwm i adael yr Undeb Ewropeaidd chwaith, llai na dwy flynedd yn ddiweddarach. Wps! (ffynhonell)
Wrth ddadansoddi’r rhesymau mwyaf dros bleidleisio yn erbyn Annibyniaeth a dros gadw’r Undeb ymysg cyhoedd yr Alban, yn crynhoi i gadw’r Bunt a sefydlogrwydd safon ariannol cyfarwydd Prydain, dros yr ansicrwydd ag anhrefn datganoli undeb ariannol a chyllidol tri chanrif oed, a sydd mor hawdd ei ddeall gan bawb sy’n meddu ar gyfrif banc ag yn defnyddio’r Bunt heddiw. Mae hyn yn gwneud synnwyr pûr, ag yn agor y drafodaeth o be fyddai’n digwydd pe bai Refferendwm yn y dyfodol byth yn llwyddo yng Nghymru.
Pe bai Undeb ariannol yn dod i ben o dan safon arian caled aur ag arian a threfn ariannol Prydain cyn y Banc yn Lloegr o 1694, byddai datganoli yn fater digon di ffwdan, ond mewn Safon Ariannol yn seiliedig ar Fanc Canolog a lle mae gwerth yr arian wedi’w greu allan o bapur ag erbyn heddiw yn ddigidau ar sgrîn gyfrifiadur neu ffôn symudol, dydi hyn ddim yn gwestiwn mor hawdd. Heddiw, ychydig iawn o sector ariannol cynhenid sydd gan yr Alban tra does gan Gymru ddim sector ariannol cynhenid, mae sector ariannol Prydain gyfan yn ddibynnol ar fanciau Lloegr, a mae banciau Lloegr yn gwbwl ddibynnol ar gyfundrefn ariannol Llundain, ag yn deillio eu gwerth gan Bunt y Banc yn Lloegr. Byddai hollti undeb ariannol Prydain yn gorfod arwain at ddatganoli arian, ag ar gyfer y byd modern sy’n rhedeg dyledion a chwyddiant gynyddol i fedru fforddio ein economi soshalaidd gyda gwariant cyhoeddus yn bron hanner maint yr economi, yna byddai gwir annibyniaeth yn golygu Punt Gymreig. Yn y byd modern byddai Cymru annibynnol angen Banc Canolog ei hun, Banc Cymru, a Phunt Gymreig, sy’n ein dyfod at yr isadeiledd ariannol sy’n galluogi y drefn fel y mae hi heddiw.
Yn rhan o Gytundeb Undeb 1707 fe gafodd yr Alban gadw ei chyfundrefn gyfreithiol, ag i raddau ei chyfundrefn ariannol a bancio hefyd, ond mae Cymru mewn Undeb ers bron ddwy ganrif ynghynt, ag felly’n hollol ddibynnol ar gyfundrefn gyfreithiol Lloegr, ag ar gyfundrefn ariannol a banciau Llundain. Yn wir, er bod hanes lliwgar cynnar mewn Banciau Cymreig megis Banc y Llong (1762 i 1806), Banc yr Eidion Du (1799 i 1909), Banc y Ddafad Ddu (1810 i 1815), a’r mwyaf llwyddiannus ym Manc Gogledd a Deheudir Cymru (1836-1908), mae Deddf Siartar Banc 1844 a rhoddi monopoli dros greu arian papur i’r Banc yn Lloegr fel drafodwyd eisioes yn Rhan Un, yn cyfyngu ar fanciau cefn gwlad Cymru ag ers dechrau’r Ugeinfed Ganrif mae Cymru’n ddibynnol ar isadeiledd ariannol a banciau Lloegr/Llundain (mae Banc Gogledd a Deheudir Cymru’n cael ei lyncu gan Fanc Lloyds yn 1908, gyda Banc yr Eidion Du’n cael ei lyncu gan Fanc Midland yn 1909). Mae Cymru heddiw felly, yn methu isadeiledd fancio annibynnol, a byddai rhaid creu un o’r newydd ag yn agos i dros nôs, sydd yn anhebygol os nad ym amhosib. Bydd mwy o drafodaeth am bolisi ariannol Cymru Annibynnol yn Rhan 3 y traethawd.
Sail yr Undeb Ariannol ydi’r Undeb Gyllidol, a sail yr Undeb Gyllidol ydi Trysorlysiau, dyled gwladol sy’n cael ei greu gan y Trysorlys. Mae’r farchnad am ddyled Prydeinig yn dros £3 TRILIWN hyd at ddiwedd 2022 (ffynhonell)
Er fod Prydain yn Undeb Ariannol sy’n gorfodi drwy Gyfraith defnydd y Bunt ar gyfer masnach er mwyn talu’r trethi (a thrêth anhysbys chwyddiant) i Drysorlys Llundain, mae yna elfen sydd hyd yn oed yn bwysicach i’w drafod, a hynny ydi’r Undeb Gyllid a’r dyledion enbyd sy’n seilio’r Undeb Ariannol. Hyd yn oed efo’r holl drethi mae’r Trysorlys yn ei hel wrth fygwth y carchar ar drethdalwyr Prydain, oedd yn record o £787 Biliwn yn Mlwyddyn Ariannol 2022/23, nid yw’n agos i fod yn ddigon i dalu am wariant cyhoeddus ag afreolus Senedd Llundain, a rydym ar hyn o bryd bron £3 TRILLIWN yn y coch, efo diffygion yn codi dros amser. Does dim Trysor yn y Trysorlys ers amser maith, a dyfodol yr Undeb fydd mwy o ddyledion, a mwy o drethi a chwyddiant i dalu am gostau llôg i’r benthycwyr dal ddigon gwirion i fuddsoddi yn nyledion Llywodraeth Prydain.
Mae dyledion Prydain yn £2.67 Trilliwn neu 97.5% o CMC yn ôl ystadegau’r ONS (ffynhonell)
Pwy sydd felly dal yn ddigon gwirion i fenthyg arian i gynyddu gwariant a dyledion Prydain? Mae’r ateb yn un cymhleth ond i symlhau maent yn fuddsoddwyr yn sector ariannol Prydain, o fanciau i gronfeydd pensiwn, cronfeydd buddsoddi a chronfeydd yswiriant, oherwydd rheolaethau cyfrifo sydd mewn effaith yn gorfodi cyfundrefn ariannol Prydain i fuddsoddi mewn dyled cenedlaethol. Yn ogystal, mae’r Banc yn Lloegr yn prynu dyledion y Trysorlys mewn sgam gweithred adwaenid fel “Quantitative Easing”, sy’n gaddo gofyn parhaol am ddyledion Trysorlys Prydain am y dyfodol agos, fydd yn galluogi Prydain i barhau i gynyddu’r Ddyled Wladol a chaethiwo poblogaeth genedig a heb eu geni i dalu dyledion San Steffan heddiw.
I ateb y cwestiwn o sut all Prydain redeg colledion masnachol o £90 BILIWN y flwyddyn efo’r Undeb Ewropeaidd, drwy’r sector fancio a dyledion cartref, corfforaethol a gwladol sy’n parhau’r drefn o fradwriaeth a chaethiwed. Mae hyn yn golygu bydd unrhyw greisus ariannol a dyledion yn taro Banciau Prydain yn llawer caletach yn y ddirwasgiad ddisgwyledig yn 2024 a 2025 (ffynhonell)
I gau pen y mwdwl ar y tebygolrwydd o annibyniaeth drwy’r drws ffrynt, a drwy hollti Undeb Ariannol a Chyllidol Prydain, mae’n rhaid i bobol ddeall y byddai hyn yn golygu diwedd Prydain fel gwlad soshalaidd, lle mae gwariant cyhoeddus yn bron i hanner gwariant y wlad ag yn cyflogi chwarter i draean o’r boblogaeth. Yr unig reswm rydym dal yn medru gweithredu fel hyn ydi hanes hir oesol Undeb Prydain, ag Undeb feder dalu ei dyledion yn ôl ar gyfraddau llôg isel i barhau’r arbrawf soshialaidd yn enwedig yn y Gwledydd Celtaidd, fel mae Fformiwla Barnett yn ei gadarnhau. Byddai hollti Undeb Gyllid Prydain yn golygu dechrau o’r newydd, rhannu dyledion yr Undeb rhwng Trysorlysiau Annibynnol Lloegr, Cymru a’r Alban, ag yn medru menthyg llawer llai o ddyledion ag ar gyfraddau llôg llawer uwch, i adlewyrchu risg llawer uwch o fuddsoddi mewn dyledion gwledydd newydd datganoledig a llawer ansicrach i fuddsoddwyr, na chadernid cyfarwydd Trysorlys Llundain a thri chanrif o hanes cynyddu talu ei dyledion.
Buasai hollti Undeb ddyled yn dod a diwedd i wariant Sector Gyhoeddus Prydain sy’n agos i hanner GDP Prydain erbyn heddiw, byddai rhaid diberfeddu sector gyhoeddus Cymru i fedru fforddio gadael yr Undeb (ffynhonell)
Eglurir yr uchod i’r Cymry cyffredin, hyd yn oed yr annibynwyr mwyaf tanbaid, y golled mewn gwerth prynnu arian newydd, a dymchwel y Gwasanaeth Iechyd Gwladol, y sector addysg, pensiynau gwlad a phopeth arall na fyddai’n fforddiadwy tu allan i Undeb ddyledus Prydain, fe ddyliau ddod yn eglurach nad ydi Annibyniaeth i wledydd Prydain drwy ddiwedd gwirfoddol yr Undeb mewn realiti byth yn mynd i ddigwydd, oherwydd y niwed buasai’n wneud i’r drefn bresennol a bywydau pawb sy’n gweithio drwy’r Bunt, Gymru oll.
Tebygolrwydd Dewis 2 dros Annibyniaeth Cymru: Tebygolrwydd Isel Iawn
Dewis 3: Newidiadau Technolegol a Thorri’r Bunt ag Undeb Prydain Drwy Arian Allanol
Mae’n werth gwrando ar eiriau Hayek yn y fideo byr dau funud yma o 1984, wrth drafod dad-genedlaetholi arian, drwy sefydlu cyfundrefn o gyfrifon. Mae’n darogan dyfodiad a chodiad Bitcoin 25 mlynedd ynghynt (ffynhonell)
Yn barod mae’r dewis hwn yn rhagori ar y ddau ddewis cynt, oherwydd ei fod tu allan i unryw gyfraith gwladol, ag felly eisioes yn annibynnol o’r gyfundrefn bresennol. Mae hyn yn gwneud y gyfundrefn gyfrifo newydd yn un gwirfoddol, ag yn gadael i bobol ei mabwysiadu’n raddol a dros gyfnod hir o amser, sy’n osgoi hollti Undebau Ariannol a Chyllidol dros nôs, sy’n hanfodol bwysig ar gyfer cynnal sefydlogrwydd y gyfundrefn gyfredol a fyddai’n creu dinistr pe byddai’n dymchwel yn afreolus, fel yn achos y ddau ddewis cynt.
Mantais arall Bitcoin ydi ei fod yn gyfundrefn fyd-eang sy’n torri allan nifer o ataliadau a rheolaethau sy’n ran annatod o arian gwladol, ag felly mae’n gweithio dros ffiniau ag yn galluogi masnach persion i berson, busnes i fusnes a hyd yn oed wlad i wlad, yn yr un ffordd ag yr oedd aur yn safon fyd-eang ag yn fodd cyffredin ar gyfer masnach gwladol a rhyngwladol.
Mae Bitcoin yn safon gyfrifo sy’n gynhenid i’r rhyngrwyd, ag felly’n dibynnu ar drydan ag yn gweithredu’n debyg iawn i fancio arlein, ond yn hytrach nag ymddiried mewn banc mae’r ymddiried yn y rhwydwaith sydd wedi aros i fyny am gant y cant o’r bymtheg mlynedd ddiwethaf, heb gyfyngiadau oriau banc nag ar y penwythnosau, mae’n bosib ei anfon neu dderbyn 24 awr y dydd, 365 diwrnod y flwyddyn.
Yr elfen bwysicaf ydi’r ffordd mae Bitcoin yn cael ei greu yn seiliedig ar Brawf o Waith, a defnydd dwys o drydan wrth gyfrannu at atgyfnerthu’r rhwydwaith, ag yn derbyn bitcoins newydd fel gwobr, sydd ar hyn o bryd yn 6.25 bitcoin bob deng munud ynghŷd ag unrhyw ffïoedd am drafodion sy’n cadarnhau yn yr un bloc. Mae hyn yn golygu fod posib cloddio am bitcoins yn unryw ran o’r byd, sydd wedi arwain at ddatganoli’r rhwydwaith cloddio a darpariaeth drydanol sydd erbyn hyn dros y byd. Mae natur creu bitcoin hefyd yn gadael i unigolion, corfforaethau neu lywodraethau greu arian yn eu gwledydd eu hunain, fel y trafoder yn bellach yn y man.
Am y rhesymau syml uchod, os daw Annibyniaeth i Gymru dyma fydd y dewis mwyaf tebygol, a mae’n werth i ni felly astudio’r dewis yma’n fwy trylwyr.
Tebygolrwydd Dewis 3 dros Annibyniaeth Cymru: Mwyaf Tebygol
Diffinio Arian a Chyfred
Prinderau ariannol yn gynnar yn y Chwyldro Diwydiannol yn gorfodi i gwmni cloddio copor ar Ynys Môn greu tocynnau ar gyfer masnach lleol, mewn erthygl ddiddorol ag yn y Gymraeg! (ffynhonell)
Cyn plymio ymhellach i’r dyfroedd, mae’n bwysig gwario adran yn trafod beth yw arian a chyfred, a’r ffordd i feddwl amdano yn y byd modern. Er bod y gair “arian” a “prês” yn Gymraeg yn deillio o’r metalau oherwydd rhain oedd sail y Safon Bunt, Swllt a Cheiniog am dros wyth can mlynedd, dydi ceiniogau aur ag arian ddim ond yn hanner yr hanes, ag yn wir am adegau hir o’r Canol Oesoedd lle’r oedd prinderau lleol o geiniogau aur ac arian, gorfu i fasnach ag economïau lleol addasu at ddefnyddio eilyddion ariannol, a llyfrau cyfrifo neu arian cyfred yn defnyddio pren, lleder neu bapur.
Yn hytrach na masnach mewn arian, mae cynilion a dyledion y Canol Oesoedd yn cael eu setlo drwy lyfrau a chyfrifo, a mae’r ffon dali yn engraifft o hyn. Ar ôl taro’r fargen, mae’r ffon yn cael ei hollti a’r prynwr a’r gwerthwr yn cadw hanner copi yr un ffunud, sy’n atal twyll (ffynhonell)
Engraifft arall o eilydd ariannol ydi arian parod papur, sy’n ffrwydro dros y Gorllewin ar ddiwedd y Canol Oesoedd, ag yn sgîl y Diwygiad Protestannaidd sy’n seilio bancio modern a llyfrifiadau dwy gofnod, sy’n rhoi rheolaeth i fanciau lleol greu arian papur a chadw’r metelau drudfawr dan glo. Mae’r dull yma hefyd yn canoli cread arian ag yn cynyddu twyll a bancio ffracsiynnol.
Papur Deubunt Banc y Ddafad Ddu – Tra byddai trafodion bach ar lawr gwlad yn cael eu setlo mewn ceiniogau a sylltau, roedd arian papur yn ffordd gyfleus o setlo trafodion canolig i uchel mewn gwerth (er engraifft byddai dau bwys tŵr (700 gram) o arian (dwy bunt) ar bris heddiw ar oddeutu 60 ceiniog y gram yn werth £420! Daeth yr arferiad o arian papur lleol i ben gyda monopoli y Banc Lloegr dros gyhoeddiad arian papur yn 1844 (ffynhonell)
Erbyn dechrau’r Ugeinfed Ganrif, roedd trafodion canolig ag uchel yn cael eu setlo mewn papur yn hytrach na mewn metel, unai drwy nodiadau banc am symiau cyffredinol ag yn gynyddol drwy sieciau am symiau fwy penodol ag uwch, fe ddyliai’r duedd fod yn glîr, mae trafodion arian yn symud o’r corfforol tuag at y dansoddol. Mae cyflymder trosglwyddo ariannol hefyd yn cyflymu gyda dyfeisiad y Telegraff sy’n galluogi Trosglwyddiadau Gwifren, sydd ond wedi cyflymu wedi’r Ail Ryfel Byd, a dyfeisiadau cyfathrebu megis Telex yn defnyddio’r Teleffôn.
Engraifft o Siec Banc Gogledd a Deheudir Cymru o 1872 am Drideg Punt (£6,300 yng ngwerth arian heddiw) (ffynhonell)
Yn y Chwedegau mae’r chwyldro taliadau a cherdiau credyd yn dechrau taro Prydain, ag yn 1966 mae cyflwyno’r Barclaycard, a daeth cardiau credyd yn llawer fwy poblogaidd ym Mhrydain a’r Unol Daleithiau, nag yng ngwledydd Ewrop er engraifft.
Mae Cardiau Credyd yn dechrau cystadlu efo arian papur ar ddiwedd y Chwedegau efo’r BarclayCard, tra mae Cardiau Debyd yn lawnsio yn 1987 gyda Barclays Connect (ffynhonell)
Mae’r naid dechnolegol a chyfathrebol mwyaf hanes dynoliaeth ag arian/cyfred, yn dechrau efo preifateiddio’r rhyngrwyd yn 1994, a chychwyn yr Oes o arbrofion arian cyfriadurol a digidol, yn wir o fewn blwyddyn ag ymhell o flaen y banciau datblygodd David Chaum DigiCash, sef e-arian digidol oedd yn cyfathrebu efo banciau cydweithredol i setlo masnach person i berson, ag yn anhysbys drwy ddulliau cryptograffeg a llofnodion dall, efo’r taliad cyntaf yn cael ei weithredu’n 1994. Yn anffodus i Chaum ychydig iawn o ddiddordeb oedd gan y banciau yn yr arian digidol a phreifat yma, ag aeth DigiCash i’r wal yn 1998.
E-arian cyntaf y rhyngrwyd – DigiCash David Chaum. Mae Satoshi Nakamoto yn cyfeirio at DigiCash fel un ysbrydoliaeth ym Mhapur Gwyn Bitcoin (ffynhonell)
Ers troad y Mileniwm, mae Banciau dros y byd wedi parhau i adeiladu ar y rhyngrwyd, a mae pob banc modern a phoblogaidd wedi datblygu eu fersiwn unigryw o fancio arlein. Fe ddechreuodd y duedd ar gyfrifiaduron personol, ond ers dyfodiad yr iPhone a’r chwyldro ffonau symudol ers 2007, mae bancio symudol wedi ffrwydro defnydd arian/cyfred ddigidol, ag mae’n prysur lyncu arian papur a’r gofyn am ganghennau banc lleol, sydd wedi hoelio dyfodol y gyfundrefn fancio i’r rhyngrwyd gan droi cefn ar yr hen ffordd o greu a thrafod arian.
Erthygl ddiddorol iawn ar dueddiadau bancio modern. Wrth i’r hen genhedlaethau farw mae’r genhedlaeth newydd yn anghofio’r oes ariannol cyn y rhyngrwyd (ffynhonell)
Fe ddyliau’r dyfodol fod yn eglur felly, mae’r Banciau dan reolaethau a thrwyddedau Llywodraeth Prydain wedi troi cefn ar yr hen drefn o gynhyrchu arian metel a phapur, ag wedi betio’r holl ddyfodol ar yr rhyngrwyd ag yn gynyddol ar ffonau symudol, mae poblogaeth Prydain a gweddill y byd yn mynd i fabwysiadu technoleg ddigidol a bancio drwy’r drws ffrynt, sydd hefyd yn ei gwneud yn gyfleus a chyfarwyddo poblogaeth Prydain a gweddill y byd ar gyfer mabwysiadu Bitcoin, drwy’r drws cefn.
Engraifft o walet Bitcoin ar ffôn symudol, bluewallet (ffynhonell)
Olrhain Gwreiddiau Bitcoin
Dechreuwn drafod Bitcoin wrth ei wraidd, ag am pa bwrpas gafodd ei greu?
Papur Gwyn Bitcoin, gyhoeddwyd ar bitcoin.org (ffynhonell)
Ar y diwrnod olaf o Hydref 2008 fel oedd y gyfundrefn ariannol yn dymchwel i fewn i greisus fwya’r Ganrif newydd, fe e-bostwyd cyswllt i bapur wedi ei awduro gan Satoshi Nakamoto gyda’r teitl, Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System, â’r Papur yn disgrifio dulliau o ddefnyddio rhwydwaith person i berson, heb orfod ymddiried yn neb arall. Mae’r Papur hefyd yn rhestru nifer o brosiectau arian digidol ym mhymtheg mlynedd cyntaf y rhyngrwyd sydd wedi ysbrydoli a chyfrannu i ddyfeisiad Bitcoin, o DigiCash David Chaum o 1990, Hashcash Adam Back yn 1997, i B-money Wei Dai yn 1998, bitgold Nick Szabo 1998 a rpow Hal Finney yn 2004. Drwy gyfuno elfennau o’r prosiectau cyntefig yma, mae’r protocol datganoledig yn cael ei gyflwyno i’r byd.
Bloc genedigol Bitcoin ar y Trydydd o Ionawr 2009 yn cyfeirio at y creisus ariannol ym Mhrydain, a Changhellor y Trysorlys (Alistair Darling) drwy’r trethdalwyr, yn achub y banciau rhag methdalu
Mae’r protocol yn cael ei ryddhau yn dawel ar y Trydydd o Ionawr 2009, wrth i Satoshi gynnal y prosiect a chloddio ar ei ben ei hun i ddiogelu dyddiau cynnar Bitcoin, a thrio lledaenu ymwybyddiaeth i gryptograffwyr eraill. Mae’r dyfyniad canlynol hefyd o fisoedd cyntaf y protocol:
“The root problem with conventional currency is all the trust that’s required to make it work. The central bank must be trusted not to debase the currency, but the history of fiat currencies is full of breaches of that trust. Banks must be trusted to hold our money and transfer it electronically, but they lend it out in waves of credit bubbles with barely a fraction in reserve. We have to trust them with our privacy, trust them not to let identity thieves drain our accounts. Their massive overhead costs make micropayments impossible.
Bitcoin’s solution is to use a peer-to-peer network to check for double-spending. In a nutshell, the network works like a distributed timestamp server, stamping the first transaction to spend a coin. It takes advantage of the nature of information being easy to spread but hard to stifle. For details on how it works, see the design paper at http://www.bitcoin.org/bitcoin.pdf” ~ Bitcoin open source implementation of P2P currency, 11fed o Chwefror 2009 (ffynhonell)
Pwrpas Bitcoin felly oedd datganoli arian a chyfundrefn gyfrifon dros y byd, a diddymu gorfod ymddiried mewn sefydliadau canolog i reoli, boed yn fancar, yn gyfrifydd, yn gyfreithiwr, neu lywodraethwr, ag yn hytrach ymddiried yn rhwydwaith datganoledig Bitcoin sy’n cynyddu defnydd a gwerth y rhwydwaith, sy’n gaddo tyfiant parhaol a sefydlogrwydd a diogelwch i’w ddefnyddwyr. Mae hi bron yn anhygoel fod y prosiect yma nid yn unig dal yn fyw, ond wrth groesi Pymtheg Oed ar y Trydydd o Ionawr 2024, efoi’i faint yn £600 Biliwn (a chwarter gwerth dyledion Trysorlys Prydain), efo uned o’i arian werth dros £30,000 yr un, ag yn bygwth a brawychu cyfundrefn chwyddiannol a threthol yr Hen Drefn dros wledydd y byd, mae Bitcoin yn gryfach nag erioed wrth edrych i’r dyfodol ag annibyniaeth ariannol.
Pwy Oedd Satoshi?
Mae yna gymaint o drafodaeth ag anwybodaeth am y cwestiwn yma, mae’n werth sylwebu ychydig. Yn gyntaf mae’r ffaith fod y gŵr neu wraig yma dal yn anhysbys, o gysidro natur agored a pharhaol y rhyngrwyd ag wrth i’w ddyfeisiad yn araf bach gymeryd drosodd a thrawsnewid y byd, yn eithaf anhygoel. Mae yna nifer o bobol wedi ymgeisio darganfod pwy ydi Satoshi, gan ddefnyddio’i enw, ei batrymau oriau arlein, ei gyfeiriadau, ag wrth gwrs ei iaith, natur ysgrifennu, gramadeg a sillafu. Mae gohebiath arlein Satoshi yn parhau oddeutu dwy flynedd a hanner o Awst 2008 i’w e-bost ddiwethaf yn Ebrill 2011, ag yn rhoi agoriad i batrymau ysgrifennu’r awdur (mae casgliad cyfan ysgrifennu Satoshi yma).
“Sorry to be a wet blanket, but, writing a description of Bitcoin for general audiences is bloody hard. There’nothing to relate it to.” – Satoshi, 5ed o Orffennaf 2010. Mae’r frawddeg yma’n awgrymu Prydeinwr, neu frodor o’r Gymanwlad (ffynhonell)
Er nad oes posib gwybod mewn unriw sicrwydd sydd yn ein gadael i ddyfalu’n y tywyllwch, pan yn cymeryd dalen blaen y Times o Lundain yn y bloc genedigol, ynghŷd ag arddull gynhenid Seisnig ei frawddegau a’i sillafu, mae yn awgrymu bod Satoshi yn hanu o Ynysoedd Prydein, â’r tebygolrwydd cryfaf mae Sais ydoedd. Er hyn, dydi’r ffaith ei fod yn sgwennu yn y Saesneg fel iaith fyd-eang ddim yn golygu’n angenrheidiol mae Saesneg oedd ei iaith gyntaf, sy’n agor y posibiliad lleiaf ei fod yn Gymro Cymraeg. Ym mha bynnag achos, roedd ei fryd hir dymor ar darfu croglath Senedd Llundain, y Banc yn Lloegr a’r Bunt dros weddill Prydain, a thanseilio’r Undeb sy’n ein cadwyno yn y gyfundrefn ddinistriol yma.
Triawd Elfennol Bitcoin – Defnyddwyr, Datblygwyr, Cloddwyr
Defnyddwyr Bitcoin
Erthygl ddiddorol iawn ar faint sy’n defnyddio Bitcoin a crypto-cyfred yn gyffredinol, dros y byd. At Awst 2023, mae amcangyfrifon o 172 miliwn yn ymwneud gyda Bitcoin efo 25 miliwn yn hunan gystodi bitcoins (ffynhonell)
Yr elfen fwyaf poblogaidd a niferus ydi’r defnyddwr, y rheini sy’n defnyddio Bitcoin ar gyfer sdorio gwerth unai drwy dderbyn neu brynu bitcoins, ag hefyd rheini sy’n gwario neu werthu bitcoins am gynnyrch neu arian gwladol. Hwn ydi’r dosbarth mwyaf cyffredinol o bell ffordd, ag yn llawer haws i’r person cyffredin ddod yn rhan o’r rhwydwaith drwy ddefnyddio’r arian, yn hytrach na mynd i fewn i ddatblygu neu gloddio. Oherwydd natur Bitcoin fel cyfundrefn sy’n gynhenid i’r rhyngrwyd, mae Bitcoin fel y rhyngrwyd yn gyfundrefn fyd-eang ag yn gweithredu ar riw lefel yn 195 gwlad y byd yn gydamserol, wrth i’r dechnoleg gael ei fabwysiadu gan y boblogaeth o’r llawr i fyny, ag wrth i’r is-adeiledd ariannol ar gyfer cyfnewid rhwng Bitcoin ag arian gwladol ffynnu. Er dechrau heb ddim defnyddwyr a dim gwerth ariannol, wrth i’r rhwydwaith dyfu a datblygu mae wedi cyrraedd oddeutu 25 miliwn o ddefnyddwyr yn hunan gystodi bitcoin (chwech gwaith poblogaeth Cymru) o fewn ecosystem anferthol efo amcangyfrifon o dros 400 miliwn o bobol dros y byd wedi prynnu crypto-cyfred, a dros 200 miliwn wedi prynnu bitcoin ar sefydliad gyfnewid. Byddwn yn trafod y rhwydwaith Gyfnewid yn y man.
Datblygwyr Bitcoin
Ar ôl gwario’r flwyddyn gyntaf yn maethu ag yn magu Bitcoin drwy ddatblygu a chloddio, o Haf 2010 mae cyfraniad Satoshi yn crebachu ar yr union amser roedd mwy o alw am ei ddyletswydd i lywio’r llong newydd, ag erbyn diwedd y flwyddyn roedd wedi diflannu’n gyfangwbwl ag wedi gadael y prosiect yn nwylo llond llaw o ddisgyblion cynnar. Mae yna nifer o ddamcaniaethau am pam y diflannodd Satoshi, yn cynnwys y fygythiad o arestio a charcharu gan yr awdurdodau am greu cyfundrefn ariannol newydd (yn sgîl Gavin Andresen, cynorthwydd Satoshi yn datgan ei fod yn bwriadu ymweld a phencadlys y CIA ar ddiwedd Ebrill 2010), a’i fod wedi blino ar y prosiect. Beth bynnag y rheswm, mae diflannu a gadael y dyfodol i’r datblygwyr gwffio drosto wedi sefydlu Bitcoin fel rhwydwaith anhrefnus iawn, ag o’r gwaelod i fyny, mae yna nifer o engreifftiau o ryfeloedd rhwng datblygwyr, a’r frwydyr rhwng y blocwyr mawr a’u bryd ar ganoli a’r blocwyr bach a’u bryd ar ddatganoli. Drwy gwffio dros ddatganoli fe drechodd y blocwyr bach fygythiadau cynnar canoli Bitcoin, yn Rhyfeloedd Blocfaint 2017, ag ers hynny mae nifer y datblygwyr wedi ffrwydro o gannoedd i filoedd, sydd hefyd yn golygu fod y ffraeo a’r cystadlu dros ddatblygu Bitcoin yn cynyddu dros amser, sy’n gwneud y gyfundrefn gymaint anoddach i’w newid a ddyliau fod yn ddigwyliedig wrth i werth rhwydwaith Bitcoin groesi Hanner Triliwn. Serch hyn, mae nifer o welliannau dros y blynyddoedd wedi cyrraedd consenws, efo SegWit yn 2017 a Taproot yn 2021, ag mae’n debyg bydd gwelliannau pellach yn y dyfodol agos i bell, er mwyn graddio’r rhwydwaith i fwy o ddefnyddwyr.
Cloddwyr Bitcoin
Cyfrifiaduron pŵerus ag arbenigol sy’n defnyddio trydan i gloddio am bitcoin (ffynhonell)
I gloi’r triawd, mae cloddwyr yn defnyddio peiriannau arbenigol a thrydan i ddiogelu Bitcoin yn erbyn ymosodiadau, ag yn y broses yn cael eu gwobrwyo gan y rhwydwaith mewn cyfred, bitcoins. Yn y dechreuad, roedd posib cloddio efo cyfrifiadur personol, a dyma sut wnaeth Satoshi gloddio’r miliwn bitcoin cyntaf (sydd 15 mlynedd wedyn dal heb symud). Wrth i ddiddordeb a gwerth Bitcoin dyfu, daeth cystadleuaeth a dyfeisiadau peiriannol i gloddio’n fwy dwys, a symudiad unedau prosesu o CPU (Central Processing Unit) i GPU (Graphics Processing Unit), ag erbyn 2012 wedi cyrraedd ASIC (Application Specific Integrated Circuit). Ers oes yr ASIC, mae costau trydanol wedi dod yn eithriadol o bwysig i gloddio Bitcoin, wedi adlewyrchu yng nghanoli cloddio mewn gwledydd efo trydan rhad, yn enwedig Tseina rhwng 2012 a 2021. Fe benderfynodd Plaid Gomiwnyddol Tseina wahardd cloddio Bitcoin yn mis Mai 2021, ag er bod dal marchnad ddu iach a helaeth yn dal i gloddio’n ddirgel yn Tseina, mae cloddio wedi allfudo a datganoli i weddill y byd ag yn enwedig i’r Gorllewin yn ystod y dair mlynedd ddiwethaf, sy’n cryfhau daearyddiaeth cloddio’r rhwydwaith.
Mae’r cloddwyr yn rhan hanfodol o Bitcoin, ag felly maent wedi trio ennill goruchafiaeth dros y defnyddwyr a’r datblygwyr yn y gorffennol, yn wir y blocwyr mawr yn rhyfeloedd 2015-2017 oedd y cloddwyr er mwyn cynyddu eu ffïoedd am drafodion, fe orfu’r defnyddwyr a’r datblygwyr sefyll yn gadarn ag yn y diwedd gorfodi’r cloddwyr i blygu, ag yn y broses adnabod goruchafiaeth y defnyddwyr (a rhedwyr nodynau llawn) dros y rhwydwaith.
Mae consensws llywodraethu Bitcoin yn gweithredu fel hyn! (ffynhonell)
Y Pedwerydd Elfen – Cyfnewidfeydd
Mae Bitcoin yn sylfaenol yn rwydwaith person i berson, ond yn bresennol mae pawb yn defnyddio ag yn byw o fewn cyfundrefn arian gwladol. Ar hyn o bryd felly, y ffordd mwya cyfleus i ymuno gyda rhwydwaith Bitcoin ydi drwy Gyfnewidfa, am arian gwladol (ffynhonell)
Gellir cysidro Cyfnewidon (Exchanges) fel is-elfen o’r defnyddwyr, ond maent hefyd yn unigryw oherwydd eu bod yn ariannu cyfundrefn Bitcoin, drwy gysylltu â’r gyfundrefn fancio gyfredol sy’n carcharu cyfoeth a dyledion y byd. Ohewydd fod Satoshi wedi dyfeisio Bitcoin gyda’r cloddwyr yn creu ag yn derbyn yr arian gyntaf, yn y dyddiau cynnar doedd dim Cyfnewid wedi cael ei adeiladu i alluogi rhywun nad oedd yn cloddio am bitcoins, i fedru fod yn berchen ar bitcoins. Y Cyfnewid cyntaf o unriw faint yn y ddwy flynedd gyntaf oedd Mt Gox yn Siapan sefydlwyd yn Ngorffennaf 2010, i alluogi cloddwyr i werthu eu bitcoins am arian gwladol, ag i’r cyhoedd a buddsoddwyr cynnar gyfnewid eu arian gwladol am bitcoins, ag felly daeth yn ganolbwynt darganfyddiad pris Bitcoin mewn arian gwladol. Cyfnewidfeydd eraill cynnar nodedig oedd Bitstamp sefydlwyd yn Nhachwedd 2011, LocalBitcoins yn Mehefin 2012, Coinbase yn Hydref 2012 a Bitfinex yn Rhagfyr 2012, ond roedd Mt Gox yn cawru dros y gweddill ag yn hawlio 70% o drafodion byd-eang cyn dymchwel i fethdal yn Chwefror 2014, ag yn ei sgîl roedd nifer yn poeni y byddai marwolaeth Mt Gox yn lladd Bitcoin hefyd.
Yn dilyn dymchwel Gox, mae cyfnewid Bitcoin wedi datganoli i ddau gant o wledydd y byd, ag yn datblygu’n wahanol ymhob gwlad yn ddibynnol ar gyfreithiau a rheolaethau cenedlaethol a’r berthynas gyda’r banciau, sy’n mynd i gyfrannu at ariannu a llwyddiant Bitcoin yn yr hir dymor er mwyn ehangu’n prif arian y byd, tra yn y tymor byr a chanolig mae Bitcoin yn mynd i gael ei fygwth gan lywodraethau a’r gyfundrefn ariannol sy’n mynd i drio rheoli a chaethiwo Bitcoin, drwy’r system fancio a chyfnewidfeydd, y cawn drafod ymhellach nes mlaen.
Polisi Ariannol Bitcoin a’r Rhaglen Gyhoeddi
Siart o raglen gyhoeddi ariannol Bitcoin, maint mewn glas a’r radd chwyddiant mewn oren (ffynhonell)
Mae rhaglen gyhoeddi ariannol Bitcoin wedi ei gyn-benderfynu, efo uchafswm o Ddauddeg Un Miliwn (21,000,000) o unedau, a ddechreuodd yn Ionawr 2009 yn creu 50 bitcoin bob bloc deng munud am ei bedwar mlynedd cyntaf, hyd at yr 28ain o Dachwedd 2012, cloddwyd 210,000 o flociau 10 munud, i gyhoeddi 10,500,000 bitcoin (210,000 x 50), neu hanner yr uchafswm.
Ar yr 28ain o Dachwedd 2012, hannerodd y wobr i 25 bitcoin bob bloc deng munud (3600 bob dydd) barodd dan Orffennaf y 10fed 2016, pan gloddwyd 5,250,000 bitcoin (210,000 x 25), am gyfanswm o 15,750,000 a/neu 75% o’r uchafswm yn yr wyth mlynedd gyntaf.
Hannerwyd y cyhoeddiad eto wedi Gorffennaf 2016 lawr i 12.5 bitcoin bob deng munud (1800 bob dydd), mae cyfnod y trydydd hanneriad yn para hyd 11eg o Fai 2020, i greu 2,625,000 bitcoin (210,000 x 12.5), am gyfanswm o 18,375,000 a/neu 87.5% o’r Uchafswm…
Daw cyfnod y pedwerydd hanneriad ollyngodd y cyhoeddiad i 6.25 bitcoin bob deng munud (900 y dydd) i ben o gwmpas yr 22ain o Ebrill 2024, pan bydd 1,312,500 bitcoin (210,000 x 6.25) arall wedi eu cloddio am gyfanswm 19,687,500 a 93.75% o’r uchafswm…
Bydd cyfnod y pumed hanneriad yn para rhwng 2024 a 2028 yn cloddio ychydig dros 600,000 ar 450 y diwrnod am 96.975% o’r uchafswm, gyda llai na miliwn ar ôl i’w cloddio allan o’r 21,000,000, dros y ganrif nesa.
Mae prinder a dad-chwyddiant (deflation) felly yn ran annatod o brotocol Bitcoin gyda’r llif ariannol yn hanneru bob pedair blynedd, ag efo cynnydd yn nefnyddwyr Bitcoin erbyn heddiw i dros gan miliwn o bobol, mae’r prinder yn cael ei adlewyrchu ym mhris Bitcoin ar gyfnewidfeydd ag mewn arian gwladol.
Dosbarthiad Bitcoin
Graffeg ddigon defnyddiol ar gyfer amcangyfrif dosbarthiad perchnogaeth bitcoin
Pris Bitcoin a’r Cylchoedd Llanw a Thrai
| Dyddiad a Blwyddyn | Pris Bitcoin mewn Punnoedd |
| 3ydd Ionawr 2009 | £ 0.00 |
| 3ydd Ionawr 2010 | £ 0.00 |
| 3ydd Ionawr 2011 | £ 0.19 |
| 3ydd Ionawr 2012 | £ 4.27 |
| 3ydd Ionawr 2013 | £ 8.34 |
| 3ydd Ionawr 2014 | £ 576.71 |
| 3ydd Ionawr 2015 | £ 189.00 |
| 3ydd Ionawr 2016 | £ 313.08 |
| 3ydd Ionawr 2017 | £ 735.74 |
| 3ydd Ionawr 2018 | £ 12,138.06 |
| 3ydd Ionawr 2019 | £ 3,151.18 |
| 3ydd Ionawr 2020 | £ 5,436.28 |
| 3ydd Ionawr 2021 | £ 29,032.95 |
| 3ydd Ionawr 2022 | £ 35,236.97 |
| 3ydd Ionawr 2023 | £13,743.49 |
| 3ydd Ionawr 2024 | £ 35,755.59 |
Cip-olwg ar bris Bitcoin mewn punnoedd ar y 3ydd o Ionawr, bob blwyddyn ers 2009 i’r presennol (ffynhonell)
Mae’r tabl uchod yn rhoi cip edrychiad arwynebol ar gynnydd anhygoel pris Bitcoin ar yr un dydd, bob blwyddyn ers ei enedigaeth, ond ychydig iawn mae’n deuthum am gylchoedd ariannol Bitcoin, sy’n cael eu dylanwadu’n drwm gan raglen gyhoeddi Bitcoin, ag yn enwedig yr hanneru.
Mae patrymau cylchoedd pris Bitcoin wedi ailadrodd i raddau syfrdanol dros y dair hanneriad mor belled. Yn seiliedig ar y gorffennol, bydd Bitcoin yn pasio’i uchafswm pris o $70,000/£50,000 darwyd ar y 10fed o Dachwedd 2021, o gwmpas diwedd y flwyddyn yma (ffynhonell)
I geisio eglurhad ar gyfer y siart uchod, mae’r hanneriad yn hanneru cyfradd chwyddiant a llif bitcoins sy’n cael eu creu cofier, gan y cloddwyr. Mae’r hanneru mewn effaith yn dyblu costau cynhyrchu’r cloddwyr dros nôs, fydd yn gorfodi’r mwyaf aneffeithlon ac amhrofidiol i droi ffwrdd eu peiriannau a dad-gysylltu o’r rhwydwaith am y tro. Mae’r hanneriad hefyd yn Sioc Gyflenwad, wrth gynyddu prinder bitcoins o’i gymharu efo’r galw o dros bedwar ban byd, yr unig ffordd i fedru cydbwyso felly ydi drwy brisiau, a phris bitcoin yn codi.
Tra dydi’r sioc gyflenwad ddim yn ymddangos yn y pris ar ddwrnod yr hanneriad, mae hanes yn deuthum fod pris Bitcoin yn dechrau saethu fyny yn y chwe mis wedi hanneru, ag yn pasio’r pris uchafswm y gylchred gynt o gwmpas diwedd yr un flwyddyn. Yn y flwyddyn ar ôl yr hanneru mae Bitcoin yn cyrraedd ei anterth a pan mae pawb yn siarad amdano ag wedi eu sugno fewn i’r meddylfryd yr aiff i fyny am byth, cyn dymchwel yn y flwyddyn nesa o leiaf 70%, ysgwyd allan y sefydliadau a chyfnewidau llwgwr, buddsoddwyr dwylo gwan a’r gamblwyr, ag ailosod darpariaeth a galw ar gyfer y gylchred nesaf.
Yng nghylchred 2012-2016 hannerodd Bitcoin ar y 28fed o Dachwedd am dan £8, cyn ffrwydro i’r uchafswm o £650 ar y 5ed o Ragfyr 2013, blwyddyn ag wythnos wedi’r hanneriad. Dymchwelodd Bitcoin wedyn 80% cyn taro ei isafswm pris o £150 ar yr 17eg o Ionawr 2015.
Yng nghylchred 2016-2020 hannerodd Bitcoin ar y 10fed o Orffennaf 2016 ar oddeutu £400, cyn hedfan i’r uchafswm o £14,000 ar y 17eg o Ragfyr 2017, blwyddyn a pum mis ers hanneru. Disgynodd Bitcoin wedyn 80% eto cyn taro ei isafswm pris o £2,600 ar yr 15fed o Ionawr 2019.
Yng nghylchred 2020-2024 hannerodd Bitcoin ar y 11eg o Fai 2020 ar oddeutu £8,000, cyn taranu i’r uchafswm o £50,000 ar y 10fed o Dachwedd 2021, blwyddyn a hanner ers hanneru. Disgynodd Bitcoin wedyn 80% eto cyn taro ei isafswm pris o £14,000 ar 20fed o Dachwedd 2022.
Noder yn syfrdanol yma fod uchaswm pris Bitcoin yn y dair cylchred bedair blynedd ddiwethaf wedi taro yn Rhagfyr 2013, Rhagfyr 2017 a Tachwedd 2021, bedair blynedd ar wahan yn y deuddeng mlynedd ddiwethaf, deunaw mis yn dilyn hanneru. Noder hefyd fod isafswm Bitcoin yn taro yn Ionawr 2015, Ionawr 2019, a Thachwedd 2022, flwyddyn wedi’r uchafswm, a blwyddyn a hanner cyn yr haneriad nesaf.
Os ydi’r patrwm hanesyddol yn dal ag yn ailadrodd, bydd yr hanneriad yn Ebrill 2024 yn debygol o arwain i uchafswm pris Bitcoin ar ddiwedd Blwyddyn 2025, llai na dwy flynedd o heddiw.
Siart damcaniaethol o gylchred Bitcoin ar ôl hanneru 2024, noder fod y prisiau mewn doleri (ffynhonell)
Mabwysiadu Bitcoin – Byd y Gogledd a’r De
Mae mabwysiadu crypto-cyfred ar y cyfan yn lledeanu fwyaf cyflym mewn gwledydd efo cyfundrefn fancio, ag arian gwladol gwan. Yn ôl yr ystadegau, allan o’r Ugain gwlad uchaf ar y mynegai uchod, mae naw yn Asia, tri yn Ne America, a dau yn Affrica (ffynhonell)
Mae’r rhan fwyaf o drafodaeth geowleidyddol yn rhannu’r Byd rhwng y Gorllewin a’r Dwyrain, ond ar gyfer yr adran yma, byddwn yn defnyddio’r Gogledd a’r De. Mae’r Gogledd ar y cyfan yn wledydd datblygiedig efo llywodraethau a chyfundrefnau bancio cadarn â lefel ymddiried gryf gan y boblogaeth efo chwyddiant îs, sy’n cynnwys Ewrop, Prydain, Yr Unol Daleithau, Canada, Rwsia a Tseina. Mae’r De ar y cyfan yn wledydd datblygol efo llywodraethau a chyfundrefnau bancio gwan efo lefel ymddiried isel gan y boblogaeth â chwyddiant uwch, sy’n cynnwys Y Dwyrain Canol, India, De Ddwyrain Asia, Affrica a De America.
Yn y gwledydd Gogleddol efo cyfundrefn fancio ddatblygedig, bydd Bitcoin yn datblygu fwy fel stôr o werth a dull o gynilo ar gyfer y boblogaeth â’r banciau yn dal i ragori ar yr agwedd daliadau am y tro, yng Ngwledydd y De lle mae’r gyfundrefn fancio dal i ddatblygu â chyfran helaeth o’r boblogaeth heb gyfrif banc, mae Bitcoin yn mynd i ddatblygu fel stôr o werth AC fel cyfundrefn daliadau, ynghŷd a chrypto-cyfred yn gyffredinol, er engraifft cyfred sefydlog (stablecoins). Mae’n debyg felly bydd y De yn mabwysiadu Bitcoin yn gynt fel arian bob dydd, na’r Gogledd lle bydd Bitcoin yn datblygu fwy fel cyfalaf a sail i’r gyfundrefn fancio a thaliadau.
Mabwysiadu Bitcoin – O’r Sector Breifat i’r Sector Gyhoeddus
Fel y trafodwyd eisioes, dechreuodd Bitcoin wrth ei draed ag o’r gwaelod i fyny, y mabwysiadwyr cyntaf oedd unigolion, cwmnïau a busnesau y sector breifat, wrth adeiladu’r cyfnewidfeydd ag is-adeiledd Bitcoin i ehangu’r defnyddwyr a’r rhwydwaith, ag mewn amser pan oedd llywodraethau a’r sector gyhoeddus yn ddiarwybod am ddatblygiad Bitcoin. Wrth i Bitcoin basio ei Ddegfed Penblwydd yn 2019 fe ddechreuodd bethau newid yn yr agwedd yma, ag mae’r dair blynedd ddiwethaf yn enwedig wedi gweld nifer o ddatblygiadau, wrth i lywodraethau cenedlaethol a chyfundrefnau ariannol traddodiadol, ddechrau synhwyro bygythiadau a chyfleoedd mabwysiadu Bitcoin o flaen gwledydd eraill.
Mabwysiadu Bitcoin gan Wledydd
Nayib Bukele, Llywydd El Salfador, ddaeth y wlad gyntaf i wneud Bitcoin yn arian cyfreithiol (ffynhonell)
El Salfador efo poblogaeth o 6.5 miliwn, ddaeth y wlad gyntaf i gyfreithloni Bitcoin fel arian ar yr 7fed o Fedi 2021, a Gweriniaeth Ganol Affrica efo poblogaeth o 5.5 miliwn ddaeth yr ail wlad ar y 27ain o Ebrill 2022. Yn ogystal mae gohebiaeth ar Tonga (poblogaeth o 105,000) a Fiji (poblogaeth o filiwn) yn cysidro mabwysiadu Bitcoin fel arian cyfreithlon i leddfu eu dibyniant ar arian tramor, mae hefyd achos Panama (poblogaeth o 4.3 miliwn) lle mae rheolaethau eglur, ag er nad ydi Bitcoin yn arian cyfreithiol does dim trethi cyfalaf, sy’n rhoi Bitcoin ar yr un droed a’r Balboa a Doler yr UDA, y ddau arian cyfreithiol yn Panama.
Yn ychwanegol, yn ôl sibrydion diweddar mae Suriname (poblogaeth o 630,000) a Colombia (poblogaeth o 52 miliwn) yn Ne America yn cysidro strategaeth fabwysiadu Bitcoin, tra mae codiad Javier Milei yn yr Ariannin (poblogaeth o 47 miliwn) wedi arwain at ryddid i ddefnyddio bitcoin ar gyfer setlo cytundebau, ag yn bwysicach wedi diddymu holl drethau ar gyfnewid mewn bitcoin sy’n dymchwel atalfa lywodraethol, fydd yn ffynnu mabwysiadaeth gynhenid ag yn denu cyfalaf ag arbenigedd cyfundrefn fyd-eang Bitcoin, i symud i’r Ariannin i adeiladu.
Beth sydd yn gyffredin i’r gwledydd uchod? Maent i gyd yn wledydd datblygol ar ymylon cyfundrefn ariannol y byd, yn ddibynnol ar arian y Gorllewin (y Doler yn enwedig) ag efo diffygion ariannol a bancio cynhenid sy’n atal y boblogaeth a’r economi rhag tyfu a chynhyrchu cyfoeth, ag yn fwy torcalonnus yn sugno yr ifainc allan o’r wlad i weithio’n y Gorllewin er mwyn gyrru’r arian gartref, Effaith Cantillon ar ei orau. Mae’r duedd felly yn glîr, fod gwleidyddion yn y gwledydd tlawd ac ymylol yn mynd i yrru mabwysiadaeth er mwyn rhyddid ariannol o’r Gorllewin, ag er llês y dyfodol. Y tebolrwydd ar lefel Wladol ydi bydd y Gwledydd Datblygol y De ar yr ymylon yn mabwysiadu Bitcoin fel arian cyfreithlon gyntaf, a Gwledydd Datblygedig y Gogledd yn y craidd yn mabwysiadu Bitcoin fel arian cyfreithiol olaf.
Gwledydd yn Cloddio Bitcoin
O’r uchod, a symudiadau wyth gwlad yn cynnwys dros gan miliwn o bobol tuag at Bitcoin, daw’r cwestiwn o sut i gael gafael arno yn y ffordd mwyaf cyfleus? Dyma agwedd arall lle mae Bitcoin yn rhagori, oherwydd gellir cynhyrchu bitcoins o fewn y wlad drwy gloddio, a thrwy ddefnydd gridiau trydanol, sydd yn rhan fwyaf o wledydd y byd yn nwylo’r llywodraeth yn barod, mewn un ffordd neu arall. Drwy arallgyfeirio trydan, gellir creu arian gwladol gartref, sy’n cryfhau diogelwch cenedlaethol a chadarnhau annibyniaeth. Am y rheswm hyn, fe ddaw Bitcoin yn rhan fwy pwysig o geowleidyddiaeth egnïol y byd yn y ddegawd nesaf, fel drafodwyd ym Mhennod 9 o’r Podlediad Arian Cymreig ar Bitcoin ag Egni, ag yn y traethawd Bitcoin ag Egni (i ddilyn).
Engreifftiau o wledydd yn cloddio Bitcoin:
Iran – Oherwydd sanctiynnau ariannol y Gorllewin yn gwahardd gwerthu olew a nwy mewn Doleri i setlo masnach, mae Iran wedi penderfynu llosgi eu olew a nwy i gynhyrchu trydan i gloddio Bitcoin. Yn wir tra mae’r Awdurdodau wedi gwahardd cloddio i’r cyhoedd ar ôl i nifer ddechrau cloddio mewn mosgiaid am eu bod yn derbyn trydan yn rhad ag am ddim gan y Llywodraeth, mae Iran yn cloddio ar y lefel Genedlaethol drwy’r Lluoedd Arfog, ag yn amlwg gyda bendith y Llywodraeth. Mae’r bitcoins yn cael eu defnyddio wedyn i dalu am fewnforion na gellid eu talu mewn Doleri, a mae Iran wedi bod yn cloddio ers o leiaf 2019.
Venezuela – Gwlad arall yn dioddef sanctiynnau Gorllewinol, ar ôl carcharu cloddwyr Bitcoin preifat mewn Gwlad lle mae trydan bron am ddim i’r cyhoedd, mae’r Llywodraeth a’r Fyddin wedi troi trydan Cenedlaethol fewn i bitcoins ers 2020 er mwyn sefydlogi eu seiliau, wrth i arian gwladol y Bolivar doddi mewn gwerth fesul yr awr ar gyfer y cyhoedd.
Bhutan – Daeth yr hanes allan ond yn y chwe mis diwethaf fod Brenhiniaeth Bhutan, gwlad o 700,000 yn Ne Asia, wedi bod yn cloddio’n gyfrinachol ers 2020 drwy ddefnyddio egni adnewyddol a phŵer dŵr i gynhyrchu trydan. Mae rhesymau Bhutan dros fabwysiadu Bitcoin ar lefel Wladol yn cynnwys colledion ariannol twristiaeth yn ystod ag ers llanast Cofid, ag yn ymgais i geulo allfudo eu pobol ifanc allan o’r wlad (1.5% o’r boblogaeth wedi allfudo i Awstralia yn unig yn y ddwy flynedd ddiwethaf).
El Salfador – Yn ogystal a chyfreithloni Bitcoin fel arian gwladol, mae Bukele wedi mynd gam yn bellach, wrth ddefnyddio egni adnewyddol a gwres llosgfynyddoedd i gloddio am bitcoins, ar gyfer cronfa wladol, ag er mwyn cymeryd dyled allan yn y ffurf Volcano Bonds i adeiladu is-adeiledd Bitcoin y wlad yn bellach.
Mae’r bedair esiampl uchod yn amlygu sut all Gwledydd a Llywodraethau gynhyrchu bitcoins gartref, sy’n magu annibyniaeth egni ag arian rhag prinderau ag anwadalrwydd arian Gorllewinol, wrth i ymddiried yn ei chyfundrefn ariannol wanhau, wrth i’w sanctiynnu a’i gwaharddiadau ar weddill gwledydd y byd gynyddu. Mae Iran (gwlad o 88 miliwn) eisioes wedi troi at Bitcoin i osgoi’r sanctiynnau, sydd wedi ymestyn i Rwsia (gwlad o 147 miliwn) sydd hefyd yn y broses o gyfreithloni Bitcoin ar gyfer taliadau tramor a sibrydion fod eu Llywodraeth hefyd yn cloddio Bitcoin fel rhan o strategaeth i leihau dibyniaeth ar y Doler wrth fasnach yn rhyngwladol. Fe ddylia’i hefyd fod yn glir y meder llywodraethau gyfreithloni Bitcoin ar lefel lywodraethol tra’n gwahardd defnydd Bitcoin gan y cyhoedd o fewn y wlad, a dyma’r tebygolrwydd cryfaf yn y byr dymor, y bydd gwledydd yn cymeryd mantais o Bitcoin ar lefel ryngwladol, tra’n rheolaethu’n llym defnydd Bitcoin ar gyfer taliadau mewnwladol, rhag iddo fygwth a thanseilio monopoli eu arian gwladol dros y boblogaeth gynhenid. Ond yn yr hir dymor, ag wrth i werth Bitcoin gynyddu, fe ddaw yn fater o ddiddordeb ag yn wir diogelwch cenedlaethol i gyfreithloni Bitcoin ar gyfer taliadau, er y bygythiad feidrol fydd hyn yn ei greu i’r gyfundrefn fancio a threthi.
Bitcoin A’r Gollewin – Seiliau Newydd i’r Undebau Cyllid
Bydd ailosod seiliau cyfalafol y byd yn cynnwys ail brisio aur yn llawer uwch, a banciau a llywodraethau yn defnyddio aur a Bitcoin a phrinder cynhenid fel seiliau’r gyfundrefn newydd, ag ar draul arian a dyled gwladol fydd yn dibrisio ag yn anablu gallu Undebau’r Gorllewin i gyhoeddi dyled a gwariant cyllidol (ffynhonell)
Cyrhaeddwn yn agosach adref, ag at dair Undeb Ariannol a Chyllidol sy’n mygu dominyddu setlo masnach dros y byd. Er y dyledion enbyd a hunllefus mae’r Unol Daleithiau, Ewrop a Phrydain yn eu creu ers eu dechreuad, mae chwyddiant yn gyffredinol yn îs yn y gwledydd yma ag mae’r system fancio a thaliadau yn gweithredu’n fwy effeithiol, sy’n golygu y tebygolrwydd y bydd hi’n cymeryd yn hirach i Bitcoin gymeryd drosodd yma fel rhwydwaith daliadau, ond mae Bitcoin yn cynnig lot fwy o ddefnydd byr dymor i’r Gorllewin fel stôr o werth a chyfalaf phrin a drudfawr i gefnu’r dyledion arian a’r cyllid.
Oherwydd rôl hanesyddol aur fel sail yr hen system ariannol ag am y ffaith fod Banciau Canolog y Byd yn dal i storio aur ar eu llyfrau fel cyfalaf annibynnol a sofrin, yna mae’n weddol hawdd damcaniaethu y bydd gwledydd y Gorllewin, ymysg dymchwel eu marchnad ddyledion rhyngwladol a chwyddiant gynyddol eu arian mewnwladol, yn penderfynu ailbrisio aur yn uwch fydd drwy lygredd hud a lledrith Cyfrifo, yn ailbrisio llyfrau a gwerth y gyfundrefn gyfrifon yn uwch, a chynyddu’r galw am brynnu a storio aur yn y Gorllewin.
Mae’r un peth yn wir am Bitcoin. Os ydi’r gyfundrefn fancio a llywodraethau cenedlaethol yn dechrau hel cronfeydd Bitcoin fel ased sylfaenol ar eu llyfrau, fel mae gwerth Bitcoin yn tyfu mae gwerth cyllidol ar lyfrau banciau a thrysorlysiau yn tyfu, yn galluogi cynyddu benthyciadau a gwariant gwladol ar yr ochor ddyledus, fydd yn cynyddu tŵf economaidd a gwariant cyllid llywodraethau. Y prîs fydd rhaid ei dalu am fuddsoddi mewn prinder a chyfalaf gwell wrth ailbrisio aur a bitcoin yn uwch, fydd dibrisio bonds a dyledion gwladol fydd yn eu gwneud yn llai deniadol i weddill yr economi eu prynnu, fydd yn anablu gallu’r Gorllewin i redeg dyledion a gwariant cyllidol allan o reolaeth, ond bydd y dewis hwn yn fwy deniadol na chreisus ariannol a dyledol, a chwyddiant uwch.
Banciau’r Gorllewin yn Mabwysiadu Bitcoin
Dechreuwn yma efo’r corfforaethau an-etholedig, a biwrocratiaid ariannol sy’n goruchwylio Banciau Canolog y byd. Adwaenir y Banc Setlo Rhyngwladol fel Banc Canolog y Banciau Canolog, a’i bencadlys erchyll yn Basle, Y Swisdir, ac mae ei gynghorau a’i bwyllgorau yn penderfynu safonau mabwysiadu cyfalaf gweddill banciau’r byd, felly mae’n bwysig talu sylw i ddatblygiadau rheolaethau crypto-cyfred ar y lefel yma.
Pwyllgor Basle yn diweddu polisi yn awgrymu 2% o uchafswm i Bitcoin fel cyfalaf ar lyfrau banciau (ffynhonell)
Y Basel III Accord, ydi’r fframwaith diweddaraf sy’n pennu safonau rhyngwladol ar gyfer cyfalaf banc, profi am straeniau, a gofynion hylifol, er mwyn cydnerthu cyfrifon a lleihau leferaeth.
Dealltwriaeth Basel III sydd wedi bod yn gyfrifol am ddyrchafu aur corfforol i Gyfalaf Dosbarth Cyntaf, yn Rhagfyr 2022 diweddodd y pwyllgor ei bolisi arfaethedig ar ddal Bitcoin, ar ôl ymgynghori efo lobïau banc (yn cynnwys J P Morgan a Deutsche Bank), efo cyfyngiad o 2% o gyfalaf yn Bitcoin. Yn seiliedig ar $180 triliwn mae’r banciau yn ei gystodi, byddai 2% yn oddeutu $3.6 trilliwn, pedair gwaith maint presennol Bitcoin werth $800 biliwn.
Dydi’r uchod ddim yn golygu y bydd y banciau i gyd yn gorlifo fewn i Bitcoin yn y dyfodol agos, ond mae’r drws wedi cael ei agor, gan y banciau eu hunain, i ddal Bitcoin fel cyfalaf ar eu llyfrau. Er engraifft os byddai gwerth Bitcoin yn lluosi ddeg gwaith o fama, byddai 2% o gyfalaf yn chwyddo i 20% o gyfalaf, a deg gwaith y gallu i godi benthyciadau i’r sector breifat a thŵf economaidd fyddai’n dod yn ei sgîl.
Diweddaru Safonau Cyfrifo ar Gyfer Bitcoin
Yn ogystal a’r gyfundrefn ariannol, mae’r gyfundrefn gyfrifo yn chwarae rhan bwysig ar gyfer corfforaethau a chwmnïau y sector breifat, sydd fel y banciau a’u dwylo ynghlwm gan safonau a rheolaethau cyfreithiol yn penderfynu pa asedau a chyfalaf y caent fuddsoddi ynddo. Er fod nifer o gwmnïau y sector breifat eisioes wedi buddsoddi yn Bitcoin fel cronfa gyfalafol ar gyfer y dyfodol, roedd rheolaethau cyfrifo yn rhoi cosbau ar ddal Bitcoin fel cyfalaf, drwy ei ddiffinio fel “indefinite-lived intangible asset” sydd yn brifo Bitcoin fel ased gyfrifo. O dan y diffiniad yma, yn ystod chwarter lle byddai pris Bitcoin yn disgyn, byddai’r cwmni yn gorfod adnabod y golled ar eu llyfrau, ond mewn chwarter lle byddai gwerth Bitcoin yn codi, ni fuasai yn cael ei adnabod fel elw cyfalafol ar y llyfrau!
Mae’r diffiniad hanner call yma o Bitcoin fel “indefinite-lived intangible asset”, sydd wedi atal corfforaethau a chwmnïau fuddsoddi mewn Bitcoin ar eu llyfrau ar fîn cael ei adolygu, wrth i’r Bwrdd Safonau Cyfrifo Ariannol (Financial Accounting Standards Board – FASB) symud ymlaen i gyfrifo gwerth têg ar gyfer Bitcoin.
FASB ydi’r corff sy’n gosod safonau cyfrifo i wellhau Egwyddorion Cyffredinol Derbyn Cyfrifon (Generally Accepted Accounting Principles – GAAP) o fewn yr Unol Daleithiau er llês y cyhoedd (ffynhonell)
Mae gan yr un addasiad cyfrifo yma oblygiadau anferthol ar ddyfodol Bitcoin, wrth i’r Unol Daleithiau fel canolfan ariannol y byd fabwysiadu cyfrifo gwerth têg, bydd yn gorfodi Byrddau Safon Cyfrifo mewn gwledydd eraill i gymeryd yr un agwedd tuag at Bitcoin, a galluogi eu corfforaethau preifat a chyhoeddus i fuddsoddi yn Safon Gyfrifo Bitcoin. O hyn ymlaen bydd cwmniau yn dal bitcoin ar eu llyfrau yn medru addasu i werth têg y farchnad bob chwarter, wrth i werth bitcoin gynyddu bydd gwerth sefydliadau a chorfforaethau a iechyd ariannol y cwmni yn cynyddu, yn galluogi ehangu y cwmni a chreu swyddi newydd ar gyfer y dyfodol. Ac oherwydd fod rhaglen gyhoeddi Bitcoin yn rhagweladwy ag yn hanneru bob pedair blynedd, bydd yr holl gwmnïau yma’n ymladd am gyfranddaliad o’r uchafswm o 21,000,000, efo bron i 19,600,000 wedi eu creu yn barod â’r radd chwyddiant i hanneru eto eleni o 900 i 450 y diwrnod, bydd yn gyrru galw am Bitcoin yn llawer uwch na’i ddarpariaeth. Gellir dadlau y bydd prynu parhaol gan sefydliadau yn diddymu cylchoedd ariannol pedair blynedd Bitcoin, sydd wedi ailadrodd dair gwaith ers ei ddechrau. Bydd buddsoddi corfforaethol hefyd yn siwr o leihau hydarthedd (volatility) Bitcoin, a sefydlogi prisiau fuasai’n gwneud Bitcoin hyd yn oed yn fwy deniadol fel cyfalaf, ag yn gyrru fwy o fuddsoddi a fwy o frwydro wrth ailbrisio llyfrau corfforaethol yr Unol Dalethiau a’r Gorllewin yn uwch eto! Rhywbeth i gnoi cîl arno.
Trysorlysiau Corfforaethol ar hyn o bryd dros 1,700,000 bitcoin, neu 8.7% o ddarpariaeth yn ôl ystadegau bitcointreasuries.net, drwy Dashfwrdd Bitcoin Clark Moody
Mabwysiadu Bitcoin ar lefel Wladol – Deddfau Seneddol
Yn ogystal a’r cyrff anetholedig yn cynllwynio yn y cysgodion, mae’r cyrff etholedig a Chyfreithiau Gwlad, Deddfau Seneddwyr yn chwarae rhan hyd yn oed yn fwy pwysig. Yn wir, mae rhan fwyaf o drobwyntiau hanes Cymru a Phrydain (a’r helaeth o’r rhain er gwaeth) wedi dod allan o Senedd Llundain, o’r Deddfau Penyd 1402, i Ddeddfau Uno 1536 a 1542, Deddfau Uno 1707, Deddf Rhwystredigaeth Fancio 1797, a Deddfau Cenedlaetholi economi Prydain wedi’r Ail Ryfel Byd. Efallai bod y diniwed yn credu fod llwybyr igam ogam hanesyddol tuag at ganoli wedi bod yn un damweiniol, ond mae angen deall fod Senedd Llundain yn ganolog i ddatblygiad economaidd a thechnolegol Prydain ers Diwygiad Harri ag wedi dewis enillwyr a chollwyr y bum canrif ddiwethaf, ag felly yn ei gwneud yn ddylanwadol iawn ar ddyfodol Bitcoin ym Mhrydain, unai yn anghyfreithlon yng nghysgodion y farchnad ddu, neu yn gyfreithlon ag yn graidd polisîau ariannol a chyllid dyfodol yr Undeb.
I drafod y Gorllewin yn gyffrediniol gyntaf, ag yn erbyn pob disgwyliad, yr Undeb Ewropeaidd sydd wedi cymeryd y blaen gyda Rheolaethau Marchnad Mewn Asedau Crypto (Markets in Crypto Assets – MICA) ers yr 20fed o Ebrill 2023, ag er fod yr adolygion mor belled yn rhai cymysg, mae gan gwmnïau a sector ariannol Ewrop ddarlun llawer cliriach o beth sy’n bosib a ddim yn bosib ei wneud efo Bitcoin, gyda Deutsche Bank, banc mwyaf yr Almaen yn un o’r symudwyr cynnar wrth gynnig dal crypto-cyfred ar gyfer ei gwsmeriaid. Ar ôl edrych fel yr Undeb fwyaf blaengar dros fabwysiadu Bitcoin o dan Lywyddiaeth Donald Trump, mae’r Unol Daleithiau wedi symud i gefn y dosbarth ers Llywyddiaeth Joe Biden a’r Democratiaid, eu casineb amlwg tuag at Bitcoin yn agored i’w weld, ag wedi dylanwadu’n gryf ar Operation Chokepoint 2.0 a’r ymgais i lwgu Cyfnewidfeydd Bitcoin a banciau crypto er mwyn eu torri ffwrdd o’r sector ariannol draddodiadol. Er ymdrechion y Democratiaid, ar Stryd Y Wal mae’r gyfundrefn ariannol yn parhau i gynhesu at Bitcoin efo llith o Gronfeydd Gyfnewid Masnachol (Exchange Traded Fund – ETF) yn cael eu lawnsio ar ddechrau Ionawr gan rai o sefydliadau ariannol mwya’r byd megis Blackrock a J P Morgan, yn dangos fod diddordeb yn awchu i fuddsoddi. Hyd yn oed o fewn y Gyngres mae yna filiau yn gweithio’u ffordd drwy’r gors gyfreithiol, o’r bil ddwybleidiol Lummis-Gillibrand S. 4356 – y Ddeddf Arloesedd Ariannol Gyfrifol (Responsible Financial Innovation Act – RFIA) yn Ngorffennaf 2022, bil drafft Strwythur Marchnad a’r Ddeddf Eglurdeb Taliadau Arian Sefydlog 2023, gan gadair y Cyngor Gwasanaethau Ariannol (Financial Services Committee) Patrick McHenry a Gweriniaethwyr Tŷ’r Cynrhychiolwyr, wrth i’r Unol Daleithiau ddisgyn ar ôl ym mabwysiadu Bitcoin a crypto ag yn ddibynnol ar ailddyfodiad Trump.
Yn olaf i Lundain, lle pasiodd Deddf Gwasanaethau Ariannol a Marchnadoedd 2023 fewn i Gyfraith, er mwyn rheolaethu y sector grypto-cyfred. Bydd lobïau’r Trysorlys, y Banc yn Lloegr a’r Awdurdod Ymddygiad Ariannol (Financial Conduct Authority – FCA) nawr yn ymgynghori gyda lobïau gweddill y sector breifat a chyhoeddus, fydd yn penderfynnu eithafon a chyflymder tŵf ariannol a chyfrifo Bitcoin o fewn Prydain.
Mae Brexit wedi bod yn ergyd drom i sector ariannol a fancio y Ddinas yn Llundain, efo nifer o fanciau Ewrop wedi ymadael yn ôl am y Cyfandir, sydd fwy na thebyg tu ôl i ddelfryd diweddaraf y Blaid Dorïaidd i drawsnewid Prydain fewn i ganolfan crypto (ffynhonell)
Dyfodol Bitcoin Ym Mhrydain
Roedd Prydain yn anterth ei nerth ar ddiwedd y Chwyldro Diwydiannol, oherwydd ei pholisïau o golledion masnachol ar gyfer ehangu’r Bunt a’r Ddinas yn Llundain yn ganolfan ariannol y byd, aberthwyd economi a chynhyrchedd Prydain nes ei hunanladdiad yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Erbyn diwedd yr Ail Ryfel Byd roedd nerth Prydain wedi methu, yn colli ei statws ariannol fyd eang i’r Unol Daleithiau, a Llundain wedi colli canolfan ariannol y byd i Efrog Newydd. Serch hyn, o ludw ei chyn-oruchafiaeth ariannol, y dadenwyd y Ddinas yn Llundain fel ail ganolfan ariannol y byd, a phrif ganolfan cyfundrefn yr EwroDoler esblygodd wedi’r Ail Ryfel Byd, ynghŷd a chanolfannau bancio llai yn Ewrop, yn yr Almaen, Y Swisdir, Ffrainc a’r Eidal. Ffrwydrodd yr EwroDoler, neu bancio yn y cysgodion ar ôl diddymu’r Safon Aur yn 1971, a daeth i gawru dros y Doler mewn maint a chymlethder, yn enwedig yn yr Wythdegau, yn arddangos fel y Big Bang a dad-reolaethu sector ariannol Llundain. Roedd effeithiau’r Glec Fawr yn ddramatig, ag yn nhŷb nifer erbyn 2006 roedd Llundain unwaith eto yn brif ganolfan ariannol y byd, ag nid drwy gyd-ddigwyddiad hwn fyddai’n profi’n anterth y gyfundrefn EwroDoler hefyd.
Mae anterth yr EwroDoler (a Llundain) yn Awst 2007, pan mae rhywbeth tu fewn i’r gyfundrefn yn torri, wrth i ymddiried rhwng banciau Efrog Newydd a Llundain dorri lawr, mae Creisus Ariannol mwyaf ers y Ddirwasgiad Fawr yn y 1930au (ffynhonell)
Diweddodd prinderau’r EwroDoler efo Creisus Ariannol 2008 (fel yr oedd Satoshi’n cyhoeddi ei Bapur Gwyn) ag mae’n cael ei chofio fel un o greisusau gwaethaf hanes arian, ag fyth er hynny mae’r byd ag yn enwedig Prydain wedi dioddef o wendid menthyg ymysg y banciau, sgîl effaith o ddiffyg ymddiried a chwant am gymeryd risg sydd wedi cyfeithu fewn i lai o gread credyd sydd wedi brifo busnesau a’r economi yn gyffredinol, wrth i radd GDP fel un mesur o gynhyrchedd Cenedl ddioddef a thlodi gynyddu. Yn wir, er gorau ymdrechion y cyfryngau a’r wâsg draddodiadol i bapuro dros graciau 2008, mae nifer yn dechrau adnabod y cyfnod ers 2008 fel y Ddirwasgiad Fwy a’r Ddirwasgiad Dawel, nad oes neb ymysg economyddwyr, gohebwyr, nag o fewn y Trysorlys a’r Banc yn Lloegr eisiau ei drafod. Ymhellach, medr disgrifio’r bymtheng mlynedd ddiwethaf fel diwedd canoli’r byd o dan y term Seisnig “globalisation”, a medrir disgrifio prinderau EwroDolers fel dechrau’r datganoli, y gellid ei weld yn y gorthrwng gwleidyddol a “de-globalisation” y ddegawd ddiwethaf, mwyaf trawiadol ym Mhleidlais Brexit Gorffennaf 2016, a dyfodiad Donald Trump fel Llywydd yr Unol Daleithiau yn Nhachwedd 2016.
Mae sector Fancio y Ddinas yn Llundain wedi dioddef yn bellach ers Brexit, efo nifer o fanciau Ewrop yn symud o bencadlys ariannol Llundain, ag yn ôl i ganolfannau ariannol llai y Cyfandir, yn bennaf Frankfurt, sy’n gwanhau sector ariannol a gellir dadlau prif allfor Prydain yn yr Undeb sydd ohoni, gyda’n colledion a diffygion masnachol sy’n dibrisio ein arian, cyflymu diwedd ein diwydiant, cynyddu ein dyledion, ag yn magu dibyniaeth ar estroniaid a gelyniaid am yr egni a’r cynnyrch ddylai fod yn fater o ddiogelwch cenedlaethol i ni gynhyrchu gartref. Gyda dyledion Gwladol yn methu, mewn creisus egni a chostau byw, a sector fancio sy’n cyfyngu, sydd ar fîn creu y Ddirwasgiad a chreisus ariannol mwya ers 2008, ymddengys i’r awdur y bydd yn rhaid i Wledydd y Gorllewin, ag yn enwedig Prydain ail brisio seiliau cryfach i’w chyfundrefn ariannol a chyfrifo, drwy ailbrisio ag ariannu aur fel cyfalaf traddodiadol, ond hefyd ariannu Bitcoin a chrypto-cyfred fel cyfalaf arloesol, a hwn ydi’r rheswm mwyaf tebygol am symudiad y Blaid Dorïaidd a Phrydain (mewn gair, Llundain) fewn i “Hwb Crypto”, fydd wrth gwrs yn ddibynnol ar sut mae Llywodraeth Prydain yn rheolaethu y Gyfraith newydd sydd yn adnabod Bitcoin fel dosbarth ariannol newydd o fewn Undeb Prydain.
Mae rheolaethau llym cyfredol yr Awdurdod Ymddygiad Ariannol (FCA) yn arwain at gwestiynnu honiadau delfryd Rishi Sunak a’r Blaid Dorïaidd am droi Prydain fewn i hwb arian cryptograffeg (ffynhonell)
Yn ogystal a Goruchwyliaeth Crogbwynt 2.0 (Operation Chokepoint) yn yr Unol Daleithiau, mae Goruchwyliaeth debyg wedi bod yn digwydd ym Mhrydain drwy reolaethau’r FCA a chyfyngiadau llym banciau stryd fawr Prydain (Lloyds, NatWest, HSBC a Barclays) ar brynu a gwerthu Bitcoin ar Gyfnewidfeydd, ag wrth i Gydymffurfiad KYC/AML fygu’r sector, a bydd lobïau ariannol cryf yn parhau i drio arafu tŵf Bitcoin drwy gyrff fel yr FCA, ond hefyd Seneddwyr a’u lobïwyr fydd yn penderfynnu’n derfynol y raddfa fydd banciau Dinas Llundain, a thrwy estyniad economi a Undeb Prydain, yn ariannu tŵf Bitcoin. Os ydi Senedd Llundain yn rheolaethu Bitcoin yn ysgafn bydd yr atalfeydd sy’n nadu ailadeiladu economi Prydain ar y Safon Bitcoin yn gollwng, yn gadael i fusnesau Bitcoin gartref ffynnu tra’n denu chyfalaf a busnesau tramor i symud i Wlad gyfeillgar a blaengar dros fabwysiadu safon ariannol y dyfodol.
Mae’r lobi sy’n buddsoddi yng nghrypto-cyfred, yn 2023, yn dros 3 miliwn o bobol, 6% o’r boblogaeth yn ôl amcangyfrifon diweddar (ffynhonell)
Peidied byth anghofio, ein bod i gyd yn gwsmeriaid y gyfundrefn fancio Brydeinig, ag yn talu trethi ag ethol Seneddwyr a’r Llywodraeth. Er ei bod hi’n ymddangos yn anhebyg ar brydiau, yn y diwedd mae’r banciau a Senedd Llundain yn ddibynnol ar ein trethi ac ein pleidlais i barhau mewn busnes, ac felly y lobi fwyaf bŵerus o bell ffordd dros lywodraeth a arian Prydain ar ddiwedd y dydd, ydi’r cyhoedd.
Mae lobi Bitcoin o fewn Prydain eisioes yn oddeutu 2.5% o’r boblogaeth, 1.3 miliwn o bobol
Fel ddyliai fod yn ddigwyliedig, mae lobi Bitcoin Prydain yn ifanc, yn gweithio, a thri chwarter yn ddynion. Ag er ond yn 2.5% o’r boblogaeth ar hyn o bryd, mae tŵf rhwydwaith a gwerth Bitcoin yn mynd i gynyddu’r duedd fabwysiadu ymysg demograffeg yr ieuanc, bydd eu cyfoeth yn codi a bydd y lobi’n tyfu mewn llais a dylanwad o fewn Gwleidyddiaeth ag i ddylanwadu anwybodusion Senedd Llundain.
Cymharu mabwysiadu Bitcoin, efo mabwysiadu’r Rhyngrwyd. Yn cymharu 2009 i 1994, mae Bitcoin yn frâs heddiw lle’r oedd y Rhyngrwyd yn 2009. Rydym dal mor gynnar! (ffynhonell)
Mae Egwyddor Max Plank yn disgrifio datblygiad technolegol yn digwydd un angladd ar y tro, yn yr ystyr dros amser y bydd yr ieuanc wedi eu dyfnu mewn ffyrdd newydd o weithredu tra bydd yr henoed yn marw allan yn defnyddio’r hen ffordd, ag mae hwn yn egwyddor anhygoel o bwysig wrth drio darogan y dyfodol. Erbyn hyn does neb o dan 30 oed yn cofio’r hen oes cyn y rhyngrwyd, a mewn pymtheg mlynedd arall fydd yna neb o dan 30 oed yn cofio’r oes cyn Bitcoin. Os weindiwn ymlaen ddegawd, pan fydd lobi Bitcoin wedi chwyddo i chwarter neu draean o’r boblogaeth, yna bydd y lobi yma’n pleidleisio am Wleidyddion a Phleidiau yn seiledig ar eu agweddau a’u polisîau tuag at Bitcoin. Mae lobi o 20% yn cyfieithu’n etholiadol i ogwydd o 40% rhwng dwy blaid, ag felly’n medru dyrchafu neu dorri pleidiau gwleidyddol Prydain. Hwn ydi’r lobi fwya bwêrus i lacio rheolaethau Seneddol a Llywodraethol ar Bitcoin, a galluogi cyfundrefn ariannol Prydain i ariannu a hybu cynnydd Bitcoin ym Mhrydain dros y ddegawd nesaf.
Dyfodol Bitcoin yng Nghymru
Fel rhan o Undeb Gyfreithiol ers bron i bum canrif, does gan Cymru fel y cyfryw ddim is-adeiledd ariannol ei hun, rydym yn defnyddio arian chwyddiannol Llundain, yn talu trethi fewn i Drysorlys Llundain, ag yn derbyn gwariant cyllid yn ôl i’w wastraffu wario gan Senedd Caerdydd. Rydym felly yn gwbwl ddibynnol ar is-adeiledd yr Undeb sy’n gwneud unrhyw Annibyniaeth pen i lawr o Senedd Caerdydd yn anhebygol i amhosib yn y tymor byr, ond mae is-adeiledd banciau Lloegr a’r gallu i ddod yn berchen ar bitcoin drwy brynu ar Gyfnewidfeydd a’u tynnu yn ôl i rwydwaith Bitcoin a hunan gystodi, yn annibyniaeth o’r llawr i fyny yn debygol, ag yn fwy tebygol wrth i Gymry fabwysiadu Bitcoin fel arian a chyfundrefn gyfrifo amgen. Os ydym yn allosod 2.5% o Brydeinwyr sydd wedi buddsoddi fewn i Bitcoin eisioes, yna mae oddeutu 100,000 o Gymry heddiw yn dal Bitcoin, ag yn eu rhoi ar y llwybr at annibyniaeth ariannol, cynsail unrhyw annibyniaeth cyfreithiol i Lywodraeth Cymru yn y dyfodol.
Daw dyfodol Bitcoin yng Nghymru a ni at drydydd rhan y Traethawd, fydd yn trafod ac yn damcaniaethu Strategaeth Annibyniaeth realistig, ag yn trafod y Polisîau hanfodol ar gyfer Cymry Annibynnol, a’r unig sylfeini cynaladwy i Gymru Annibynnol.
Diwedd Rhan Dau
Derbynir Cyfraniadau Bitcoin yn Ddiolchgar:
bc1q49a3y9anq3a2pjqvq3gm8wj8aqqld3pnva9phwna2ftdar73mf3qak275j
Y Blog Arian Cymreig 
